Aladağlar kitabı başka şeyler de söylüyor

Aladağlarda ilk tırmanışları gerçekleştiren kişilerin sadece %4,5unun kadın olduğunu (Şekil 1); kayıtlı tırmanmışlar arasında 91 ilk kış çıkışının tüm çıkışların yaklaşık %20si olduğunu (Şekil 2); Aladağlarda en çok ilk çıkış yapan on kişinin, tüm ilk çıkışların %68ini yaptığını (Şekil 3) biliyor muydunuz? (Hangi rotaların kış tırmanışının eksik olduğunu öğrenmek için Tunç Fındık’ın son kitabına başvurmayı unutmayınız.)

Cinsiyet eşitsizliği konusunu (özellikle dağcılıktaki) blog facebook sayfasında yaklaşık iki buçuk yıl önce kalabalık bir grup tartışmıştık (link1|link2). Umarım yakın zamanda, o tartışmayı özetleyebiliriz.

Şekil 1. Aladağlar ilk çıkışlarını yapan kişilerin cinsiyet dağılımları

Şekil 2, Aladağlar pek çok dağın ilk kış çıkışının yapılmadığını gösteriyor. Böylece, deneyim kazanan ekiplerin önünde, pek çok gerçekçi kış çıkışı hedefi olabilir.

Şekil 2. Aladağlarda yapılan ilk çıkış ve ilk kış çıkışlarının sayısı.

Şekil 3’ü şöyle okumak lazım, sadece 1 ilk çıkışta (ayrı ayrı) toplam 250 kişi yer almış; sadece iki tane ilk çıkış yapan kişinin sayısı yaklaşık 100+; … 60 tane ilk çıkış yapan yalnızca bir kişi var; 158 tane ilk çıkış yapan yalnızca bir kişi var. Bu veri gösteriyor ki, tüm ilk çıkışların yarısını yapan kişi sayısı 10!

Şekil 3. Tırmanıcıların yaptığı ilk çıkış sayılarının histogramı.

Böylece Tunç’un son kitabının ortaya koyduğu verilerle, Aladağlar-cılık (ya da Uğur Uluocak’ın deyimiyle Toros tipi dağcılık) ile ilgili bazı konulara değinmiş olduk. Bu yazıdan çıkanları, ilk iki yazıyla birleştirecek olursak: Aladağlarda dağcılık, 93’den beri ilk tırmanışlar bakımından artış içerisinde, tırmanıcıları yönlendirecek pek çok kaynak var, üniversiteler Türkiye dağcılığının itici gücü, dağcılık erkek egemen icra ediliyor, ilk çıkışların çok büyük bir kısmından az sayıda tırmanıcı sorumlu, ancak ilk çıkış yapanlar arasında (bir tek ilk çıkış olsa bile) yüzlerce insanın katkısından bahsetmek mümkün, kış dağcılığı hala ilk çıkışlar bakımından birçok kazanım sunacak potansiyele sahip. Önümüzdeki yıllarda, kadın dağcıların daha fazla dağlarda olmasının sağlanması ile ilk çıkış/ilk kış çıkışı trendinin de artması mümkün.