Bir – iki kaşif

Çok acayip, çok!
Anlatayım: Son bir kaç aydır Cilo dağlarına kafayı takmış durumdayım. Tüm rotaları, çıkışları ve silsile geçişlerini toplamak istiyorum. Bu iş pek kolay değil, eski raporlar, kitaplar, basılmamış notlar, kaybolmuş belgeler falan hep büyük zorluklarla gün yüzüne çıkartılabilir. Ama işin güzelliği de bir miktar burada. Bir şeyi ararken insan, beklemediği başka şeylerle karşılaşabiliyor. Başlangıç noktası olarak bildiğim tek bir kaynak var: Bernard Amy’nin “La montagne des autres – Alpinisme en pays kurde” kitabı. Ne büyük şanstır ki kitabın sahibi bir üst kattaki ofiste çalışıyor! Bu sayede kitap şu an önümde duruyor! Kitap 26 fotoğraf ve 4 harita barındırıyor. Hem bölgenin etnik yapısı, hem de dağcılık açısından çok güzel bir kaynak. 1969 öncesi yapılmış tüm tırmanışlar son derece detaylı bibliografyasında yer alıyor. ’69 ekspedisyonunun başarıları da hem kitabın ana metninde hem de ekler kısmında detaylıca aktarılmış.

Kapakta Suppa dürek (4,060 m) kuzey buzul çanağının manzarasını gördüğünüz 1972 basımı kitap Arthaud yayınevinden çıkma. Bu yayın evi 19. yy sonlarında Grenoble’da kurulmuş ve yayınlarını dağ ve macera teması üzerine oturtmuştur.

Bernard Amy başarılı bir dağcı, yazar ve araştırmacı [1, 2]. Tırmanış özgeçmişi inanılmaz rotalarla süslü: Fitz Roy Doğu sütunu denemesi [Rota fotoğrafı: 3], Lotus Çiçeği kulesi [kule bu: 4] ikinci çıkışı [5], Pakistan Tirich III, Peru, K. Amerika, Grönland’da yaptığı tırmanışlar… Bu kitap sayesinde öğreniyorum, yoksa önceden adını duymuş değilim. İlk hedefim bibliografyada “dağcılık bakış açısıyla Cilo ve Sat dağlarına yapılmış ekspedisyonlar” başlığındaki kaynakları toplamak. Bu kapsamda 19 adet kaynak var. Bunlardan altı tanesini internetten kolayca buluyorum, bir tanesi üniversite kütüphanede var, biri de tanıdığım bir bilim adamının özel kütüphanesinde. İtalyan Alpin Kulübü (CAI) (Lo Scarpone ve Revista), Fransız Alpin Kulübü (CAF) (La Montagne et Alpinisme) ve İsviçre Alpin kulübü (SAC) (Les Alpes/Die Alpen/Le Alpi) yayın organlarında yayımlanmış ekspedisyon raporlarına da ulaşmak o kadar zor değil. Özellikle SAC tüm arşivlerini tarayarak internete koymuş, üyeler istediği gibi faydalanabiliyor. Neyse, listede sıradan giderken 1966 Les Alpes dergisinde Dux Schneider adında bir adamın “Les Montagnes de Hakkari (Turquie)” adında bir makalesine denk geldim. Makaleye ulaşmak mümkün olmayınca ben de adamı biraz araştırdım.

Çok acayip çok!
Dux Schneider [Dux ve eşinin fotoğrafı: 6], 1970lerde “henüz turizm yokken” Türkiye’yi keşfeden [7] İsviçre asıllı bir Amerikalı [8]. Tom Brasnahan’dan aktarırsam:

“Dux ve Karısı Londra’dan Afganistan’a yaptıkları Land Rover seyahatlerinden sonra kendilerini İstanbul’da bulmuşlar… Daima hevesli bir doğa yürüşçüşü ve dağcı (İstanbul’daki dairesini dağcılık malzemeleriyle dekore etmişti) olan [Dux], Akdeniz Toroslarına gittiği zaman uzun zamandır kurduğu hayallerin farkına vardı, bir eşek satın aldı ve ormanın derinliklerine doğru yerel Tahtacılar topluluğuyla yola koyuldu. Bolkar kitabını 1970lerin sonunda , apandisit olmadan hemen önce bitirmişti. İsviçre’de gerçekleştirilen ameliyat başarısızlıkla sonuçlanınca bir daha toparlayamadı ve, 1978 yılında 54 yaşında hayatını kaybetti”

Esasen Almanca yayımlanmış Bolkar kitabının İngilizce basımı 2003’de Xlibris’den çıkmış.

Hakkari dağlarına ilk dağcılık içerikli seyahatlerden birini yapan, Bolkarkarın kalbine bir keşif gezisi yapmış ve mekan – zamanın bir bölgesini haritalamış, hepsinin üzerinde Türkiye’ye dair ilk seyahat rehberlerinden birini yazan bu değerli adamın apandisit yüzünden hayatını kaybetmiş olması çok yürek burkan bir olay.
“Türkiye mütehassısları için bir mecmua” olan Cornucopia, 37. sayısında Scneider’e yer ayırmış [9]. Kitabın siparişini Cornucopia web sitesinden verebiliyorsunuz. Şimdi tekrar Tom Brosnahan’a dönelim:

“Dux Schneider dağları kendine yakın hissediyor, ve hızla modernleşen bir ülkede dağ insanlarının geleneksel yaşamlarının kaçınılmaz ve geri dönüşsüz biçimde değişime uğrayacağını teşhis ediyordu. Bolkar silsilesi içinden geçen yolculuk hayallerinin vücut bulmasıydı, onun Türkiye keşiflerinin zirvesi…”

Notlar
1 http://fr.wikipedia.org/wiki/Bernard_Amy
2 http://www.mountainwilderness.org/faces-voices-of-mw/guarantors/bernard-amy/
3 http://pataclimb.com/climbingareas/chalten/fitzgroup/fitz/eastpillar.html
4 http://en.wikipedia.org/wiki/Lotus_Flower_Tower
5 http://publications.americanalpineclub.org/articles/12197213803/North-America-Canada-North-West-Territories-Lotus-Flower-Tower-Logan-Mountains-Second-Ascent
6 http://www.cornucopia.net/contributors/dux-schneider/
7 http://www.cornucopia.net/magazine/articles/nomads-land/
8 http://www.turkeytravelplanner.com/resources/books/adventure/bolkar.html
9 http://www.cornucopia.net/store/books/bolkar-travels-with-a-donkey-in-the-taurus-mountains/

Advertisement